Etykieta w winie spełnia absolutnie kluczową rolę. Bardzo pomaga w wyborze. Zanim otworzymy butelkę i zachwycimy się smakiem lub nigdy więcej nie spróbujemy danego rodzaju wina, etykieta ułatwi nam decyzję. Nie mam badań na ten temat, ale z własnego doświadczenia powiem, że większość osób kieruje się atrakcyjnością wizualną etykiety, a nie jej zawartością merytoryczną. Później w pierwszej kolejności szukamy smaku (wytrawny, półwytrawny etc.), dalej kraju, regionu i odmiany. Znajomość tych parametrów jest niska, większość osób kupujących wino nie wie, czy sangiovese to nazwa wina, producenta czy odmiany winogron. Oczywiście jest niewielka grupa odbiorców, która znacznie przewyższa wiedzą na ten temat dobrych doradców od wina. Stoimy zatem przed półką i mamy wybrać wino; prześledźmy zatem, co nam może powiedzieć etykieta. Aktualne przepisy UE z 2011 roku dzielą wina na dwie grupy: PDO (Protected Designation of Origin) – chronione, wskazane miejsce pochodzenia i PGI (Protected Geographical Indication) – chronione, geograficznie oznaczone.
Pierwsza grupa to według definicji najlepsze wina produkowane i butelkowane we wskazanych geograficznie obszarach z wykorzystaniem lokalnego i uznanego know-how. Ich jakość jest determinowana przez środowisko, zarówno naturalne jak i stworzone przez człowieka. Każdy z krajów winiarskich Unii ma swoje systemy kontroli jakości win, korespondujące z unijną PDO. Najbardziej znane, które możemy odnaleźć na etykietach, to:
- Francja: AOC (Appellation d’Origine Contrôlée)
- Włochy: DOC (Denominazione di Origine Controllata) i DOCG (Denominazione di Origine Controllata e Garantita)
- Hiszpania: DO (Denominación de Origen) i DOCa (Denominación de Origen Calificada)
- Portugalia: IPR (Indicação de Proveniência Regulamentada) i DOC (Denominacão de Origem Controlada)
- Niemcy: QbA (Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete) i 'Prädikatswein’ (wczesniej znane jako 'QmP’ lub Qualitätswein mit Prädikat)
- Austria: Qualitätsweini Prädikatswein, włączając DAC (Districtus Austriae Controllatus)
Terminy te są pewnym wyznacznikiem jakości, ale także uwarunkowanego historią i tradycją stylu wytwarzanych w poszczególnych regionach win.
Druga grupa oznaczona PGI to wina produkowane i butelkowane we wskazanych geograficznie obszarach o cechach dopasowanych do tych miejsc, w praktyce oznaczająca wina dobrej jakości wytwarzane z niedozwolonych przez PDO odmian lub uprawianych poza wskazanymi miejscami. Podobnie jak przy PDO tu również kraje winiarskie mają swoje odpowiedniki:
- Francja: VDP (Vin de Pays)
- Włochy: IGT (Indicazione Geografica Tipica)
- Hiszpania: VT (Vino de la Tierra)
- Portugalia: VR (Vinho Regional)
- Niemcy: Landwein
- Austria: Landwein
Jest to grupa bardzo szeroka, która może obejmować wielki region lub małą apelację. Podobnie jest z jakością, mamy tu zarówno wina średnie, jak i te wybitne. Na pewno wyznacznikiem jest tu cena, a najlepszym przykładem jest IGT Toscana i wino Lupicaia z Castello dell Terriccio, które kosztuje cztery razy więcej niż wyżej sklasyfikowane chianti riserva średniego producenta.
Najsławniejsze etykiety to te, których wina są najbardziej poszukiwane, drogie i niedostępne. Bardzo częstym motywem jest osobny projekt dla każdego rocznika wina. Najbardziej znanym jest etykieta Château Mouton Rothschild, którą od 1945 roku projektuje za każdym razem inny artysta. W tamtych czasach było to niezwykłe, ale takim też człowiekiem był właściciel, baron Philippe de Rothschild. Artyści mają swobodę tworzenia, etykiety projektowały takie sławy, jak Picasso, Chagall czy Dali, a nawet książę Walii Karol, obecny król. Jedynym odstępstwem od tej reguły jest butelka z rocznika 2000. Nie ma ona etykiety, jest za to małym dziełem sztuki z namalowanym złotem motywem barana (Mouton!) zaczerpniętym ze złoconego naczynia do picia wykonanego w 1590 roku przez niemieckiego mistrza złotnika Jakoba Schenauera. Rocznik 2000 jest wybitny, ale to kolekcjonerska butelka powoduje, że Azjaci wywindowali cenę tego wina do wartości prawie trzy razy wyższej od podobnych jakościowo roczników 2005 czy 2010.
W odróżnieniu od bogato zdobionych etykiet niektórzy producenci stosują minimalistyczne oznaczenia swoich win. Jednym z nich jest Cantina Mesa z Sardynii, spełnienie marzeń Gavino Sanna – jednego z najbardziej znanych i nagradzanych włoskich specjalistów od reklamy, który chciał stworzyć coś tak wyjątkowego i prostego zarazem jak jego ziemia. Vermentino, znany szczep, z którego wytwarza się znane wina Sardynii, ma być według producenta odkryty w momencie degustacji i nie potrzebuje dodatkowej oprawy w formie etykiety.
Etykiety butelek win wiążą się także z tradycją poszczególnych regionów i stylem życia mieszkających tam ludzi. Weźmy za przykład wino w Nowej Zelandii, od bardzo otwartych wręcz wyluzowanych ludzi z ogromnym powodzeniem sprzedających swoje wina na całym świecie. Dojrzałe i soczyste pinot noir, kwiatowe i ekspresyjne sauvignon Blanc – znaki charakterystyczne Nowej Zelandii plus proste, dobrze oznaczone etykiety, często z humorem, ale zawsze przyjazne konsumentowi. Lubimy sauvignon z Nowej Zelandii – nie musimy szukać tych informacji na etykiecie, producent, na przykład popularnego w Polsce Hunky Dory, podaje nam te informacje na tacy. Jeśli natomiast wolelibyśmy chardonnay i sięgniemy po wino francuskie, nie znając się na regionach, apelacjach i podobnych zawiłościach, możemy mieć mały kłopot. Na butelce Savigny les Beaunes od Domaine Chanson nie znajdziemy żadnej wzmianki o chardonnay, przepisy AOC wymagają podania miejsca pochodzenia, ale zabraniają podania nazwy szczepu. Musimy zatem wiedzieć, że biały burgund to chardonnay i kropka.
Specjalnie dla czytelników „High Living” przygotowałem selekcję kilku wyróżniających się etykiet. Proszę o wiadomość e-mail o treści LABEL na adres biuro@wtaste.pl, skontaktuję się z Państwem w celu realizacji zamówienia. Możecie je również Państwo odebrać osobiście i poznać całą ofertę win i alkoholi w salonach Wine Taste w Cosmopolitanie przy ulicy Twardej 4 w Warszawie, w gdańskim Garnizonie przy ulicy Stachury 6 oraz nowym salonie w Katowicach, w Pierwszej Dzielnicy przy ulicy Góreckiego 13.
